'Pa bonjourde zowel dominee als pastoor buiten'
Alle duiven op de dam, tsalalalie, tsalalala, zong het bekende duo Gert en Hermien vroeger. Niet dat Toon (Antonius) de Zwart dat dagelijks loopt mee te neuriën, maar hij heeft er toch ruim tachtig zitten. Om precies te zijn veertig doffers en veertig duivinnen. Gezonde beestjes die regelmatig koeren en hem tevens voorzien van jong spul.
Toon, 69, is nu een jaar of vijf, zes duivenmelker. Hij doet mee aan wedstrijden. Won een paar prijsjes, maar verder vindt hij het vooral een aangename vrijetijdsbesteding. Zijn duiven vliegen af en toe vanaf Barcelona of St. Vincent naar huis, waar ze volautomatisch en digitaal worden geklokt. Honderden euro's gaf hij intussen uit aan die elektronica, maar daarmee gaat de tijdmeting volgens hem wel eerlijker dan vroeger toen je nog met een ringetje van een duivenpoot in een klok zat te pielen.
Als we Toon spreken is hij een wedstrijd voor een vrijdag aan het voorbereiden. Dertig exemplaren gaan er dan met een vrachtwagen mee naar Lessines in België. In de provincie Henegouwen. Lessen, zeggen ze in Vlaanderen. Toon verwacht dat de eerste zich zaterdagochtend zal melden. ,,Nee, ik heb ze geen extra pepmiddelen gegeven. Gewoon duivenvoer. Maar als je nationaal vliegt en je hebt een goede duif, dan kan die wel 30.000 euro opleveren."
Later blijkt dat de duiven niet zijn gelost in Lessines, maar in Quiévrain. Ruim 140 kilometer van Dinteloord. ,,Het was in Lessines al druk en daar houden de Belgen niet van." Om tien uur gingen de manden open en zijn ze gelost. Een tevreden duivenmelker meldt dat de eerste duif zich om 12.45 uur op zijn hok meldde. Het leverde De Zwart zes prijzen op. Waaronder een van 17 euro.
Naambordje
De Zwart komt uit een gezin met een katholieke moeder en een protestantse vader. Hij kent het spreekwoord van 'twee geloven op een kussen, daar slaapt de duivel tussen'. ,,Mijn vader heeft in 25 jaar huwelijk geen duvel gezien en heeft vanwege die onwaarheden zowel de pastoor als de dominee buiten gezet. Nee, hij was niet gelovig, maar kende de bijbel wel van buiten."
De Dinteloorder is 45 jaar getrouwd geweest met Johanna Oors. Haar naam vind je terug buiten bij de deurbel op het naambordje. In 2011 overleed ze. Op 63-jarige leeftijd. ,,Longkanker. Ik wist al twee jaar dat ze dat had. Het was ongeneeslijk." Het geluid van de Big Ben, zijn klok ik de woonkamer, lijkt zijn tekst te onderstrepen. Al voor het overlijden van zijn vrouw werd een verhuizing ingeluid. ,,We hadden een eigen huis in de Witte de Withstraat. We sliepen op de bovenverdieping. Maar ik kreeg haar niet meer naar boven. Nee, hulp hadden we niet. Ik heb haar zelf verzorgd. Gelukkig kreeg ik ons huis snel verkocht. Net voor de crisis. Binnen veertien dagen was ik er vanaf."
Sindsdien woont hij in de Prins Bernhardstraat. ,,Mijn vrouw heeft hier maar een maand gewoond." Hij is niet de enige alleenstaande. In het straatje staan veel huizen leeg. Verder wonen er volgens De Zwart nogal wat weduwen en weduwnaars. ,,Dat heb je in deze buurt. Seniorenwoningen. Net als in de Groen van Prinstererstraat en bij de sporthal."
Terugkijkend op zijn leven vertelt hij dat het huwelijk hem twee zoons heeft opgeleverd. ,,Een zoon is 52. Die is vertegenwoordiger. De andere, van 49, is verkoper. Sinds drie weken is die ook weduwnaar. Ja, ja. Kleinkinderen zijn er ook. Vier stuks. Eentje is er overleden toen die slechts een jaar was." Uiteraard was het niet allemaal kommer en kwel. Enthousiast verhaalt hij over de familievakanties in Turkije.
Nog verder terug komt de Petrus en Paulusschool voorbij. ,,Die zit nog steeds aan de Stoofdijk. Toen zaten er alleen jongens op, nu is het gemengd. Eenmaal per week kwam de pastoor lesgeven. Dat heette toen de catechismus."
Na de schoolperiode was het werken geblazen voor de toen 16-jarige Toon. Bij Willemsteijn in Gorinchem. Een houtfabriek waar elke dag twee busjes met werknemers uit Dinteloord naar toe pendelden. Later kwam hij in de bouw terecht. Bij De Kok in Bergen op Zoom. ,,Daar moest ik weg. Ze hadden teveel personeel." Dan maar verder carrière maken op de vrachtwagen. Bij Winde Transcar uit Klundert.
Sport staat ook op zijn lijstje. ,,Ik heb altijd gevoetbald. Tot mijn 48-ste. Bij DIVO. Laatste man. Later bij de veteranen, in het vijfde. Geweldig gezellig. Vooral de derde helft. Op de barkruk. We hadden een echte vriendengroep. Daar leven er nog van."
Suikerfabriek
Hij verbaast zich daarover wel een beetje, want zo supergezond is naar zijn indruk het wonen in Dinteloord niet. ,,Dat komt door de suikerfabriek. Vooral als ze gingen spuien. Al het water in de omgeving, zoals in de Mark, werd vuil. De paling kwam bovendrijven. En in de jaren vijftig, zestig was er nog geen jachthaven. Daar stond het toen vol met riet en kon je de paling zo uit het water pakken. Soms wel tien of twintig tegelijk. Nou zit er niks meer."
Haast automatisch zijn we bij 1953 aangeland. Bij de watersnoodramp die in Zeeland en West-Brabant honderden slachtoffers maakte. De Zwart heeft er weinig van meegekregen. ,,Ja, de Havenweg stond onder water. Wij woonden in de Groene Kruisstraat en hebben eigenlijk geen last gehad."
Over last gesproken. Klagen de buren niet over de aanwezigheid van duiven in de dakgoot? ,,De buurvrouw naast mij is overleden. Dat huis staat nu leeg. En klachten heb ik eigenlijk nooit gehad. Wel zitten de duiven 's ochtends op het dak. Maar iedereen is hier goed met elkaar. Dan wordt er niet zo snel geklaagd."
Toon zelf had wel klachten. Hartklachten. ,,In 2007 kreeg ik op een avond thuis om half elf een hartinfarct. Eerder was ik al naar bed gegaan en werd zwetend wakker. Zere arm. Dus de dokter gebeld. Ik weet niet alles meer, maar mijn vrouw heeft verteld hoe het allemaal is gegaan. Een uur later lag ik op de operatietafel in het Amphia ziekenhuis in Breda. Vervolgens naar Rotterdam, waar in een bloedvat stents zijn gezet, en veertien dagen bijkomen in het ziekenhuis. Nu word ik gecontroleerd door een Chinese cardiologe. Die vindt me nog te jong voor een pacemaker."
Geen politiek
Als het over de gezondheidszorg en over de politiek gaat, geeft De Zwart 'niet thuis'. ,,Nee, ik doe niet aan politiek. Ga ook niet stemmen. Je schiet er niks mee op. Ze doen toch waar ze zin in hebben. Als er in de gemeente iets gedaan moet worden, gebeurt dat toch sneller in Steenbergen dan in Dinteloord. We hebben hier een week zonder straatverlichting gezeten. Dat zou in Steenbergen al binnen twee dagen zijn opgelost. Politie zie je hier nooit. Terwijl er toch regelmatig wordt ingebroken. Bij mij zit er een alarm op het huis.''
Verder maakt Toon zich niet meer zo druk. ,,Afgezien van het overlijden van mijn vrouw heb ik alles wat mijn hartje begeert. De kinderen hebben werk. Een kleindochter is accountant, een andere zit op de hotelschool. De jongste is zestien en gek van basketball."
Voor het maken van de foto lopen we door een keurig onderhouden achtertuin naar het duivenhok. Daar zit een aantal gevederde vrienden in hokken. Hij jaagt een duivin van het nest om ruimte te maken voor een foto van de jongen. In een ander gedeelte van het hok zit een prijswinnaar. ,,Een doffer met nummer 1831560. Die is uit 2011 en gaat niet meer mee." Logisch. Want uitgerekend de duiven die in Quiévrain zijn gelost, vlogen met circa 100 kilometer per uur naar huis.